Wczasy na L4 podstawą do pozbawienia pracownika prawa do zasiłku chorobowego

Zbliża się okres wakacyjny, a wraz z nim zwiększa się liczba kontroli Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) oraz indywidualnych kontroli pracodawców w przedmiocie prawidłowego wykorzystywania zwolnień lekarskich. Dla niektórych pracowników źródłem typowo wakacyjnego odpoczynku nie jest bowiem urlop, ale zwolnienie lekarskie, wykorzystywane wbrew celowi jego udzielenia.

Jak powszechnie wiadomo, czas wakacji (lipiec-sierpień) sprzyja wykorzystywaniu przez pracowników urlopu wypoczynkowego, bardzo często w wymiarze zapewniającym wypoczynek trwający co najmniej 14 kolejnych dni kalendarzowych. Zdarza się jednak, że dla niektórych pracowników środkiem do „wygospodarowania” dodatkowych wolnych dni w sezonie wakacyjnym jest właśnie zwolnienie lekarskie, zwłaszcza wtedy, gdy pracodawca nie godzi się na udzielenie pracownikowi urlopu w zawnioskowanym przez niego terminie, pracownik wykorzystał już przysługujący mu urlop wypoczynkowy bądź po prostu planuje go wykorzystać przy innej okazji.

Jeżeli pracodawca poweźmie wątpliwości co do wykorzystywania przez pracownika zwolnienia lekarskiego zgodnie z prawem lub co do zasadności wypłaty zasiłku chorobowego, powinien przeprowadzić kontrolę. Warto przypomnieć, że do kontrolowania ubezpieczonych w zakresie prawidłowości wykorzystywania zwolnień od pracy zgodnie z ich celem oraz do formalnej kontroli zaświadczeń lekarskich upoważnione są nie tylko terenowe jednostki organizacyjne ZUS, ale i sami pracodawcy (płatnicy składek) – pod warunkiem, że na dzień 30 listopada poprzedniego roku kalendarzowego zgłosili do ubezpieczenia co najmniej 20 osób.

Czynności kontrolne pracodawcy (płatnika zasiłku) przeprowadzane są przez niego osobiście bądź za pośrednictwem innych specjalnie upoważnionych pracowników. Jeżeli czynności kontrolne wykazały nieprawidłowości (np. brak obecności pracownika spowodowany wyjazdem na zagraniczne wczasy), należy sporządzić protokół ze wskazaniem opisu zaistniałych nieprawidłowości, a z treścią protokołu zapoznać pracownika, który ma prawo wniesienia ewentualnych uwag. Brak zastrzeżeń stanowi podstawę do pozbawienia pracownika prawa do zasiłku.

Wielu pracodawców ma jednak kłopot z ustaleniem, czy zwolnienie lekarskie od pracy należy kwalifikować jako wykorzystywane niezgodnie z celem jego wystawienia. Wynika to najczęściej z faktu, że na zwolnieniu lekarskim znajduje się adnotacja „pacjent może chodzić”. Otóż kwestię tę trafnie wyjaśnił Sąd Apelacyjny w Katowicach, który w wyroku z 12 listopada 2002 r., sygn. akt III AUa 3189/01 wskazał, że: (...) adnotacja na zwolnieniu lekarskim o treści: „pacjent może chodzić” (…) upoważnia go jedynie do wykonywania zwykłych czynności życia codziennego, np. poruszanie się po mieszkaniu, udanie się na zabieg czy kontrolę lekarską.” Sąd Apelacyjny wykluczył zatem przypadki wykonywania czynności, które wymagają od pracownika zwiększonego nakładu energii, zbędnych z punktu widzenia podstawowych potrzeb egzystencjonalnych, jak np. inna praca zarobkowa czy aktywność wydłużająca proces leczenia.

Powyższe wynika z faktu, że ubezpieczony pracownik, który korzysta ze zwolnienia lekarskiego, powinien powstrzymywać się do wykonywania czynności, mogących niekorzystnie wpłynąć na proces rekonwalescencji, a tym samym opóźnić odzyskanie zdolności do pracy.

W świetle powyższego udanie się na wczasy, szczególnie te zagraniczne połączone z koniecznością odbycia podróży podczas choroby, należy zakwalifikować jako wykorzystanie zwolnienia lekarskiego niezgodnie z celem jego udzielenia, co oznacza, że pracownik powinien zostać pozbawiony prawa do zasiłku chorobowego – chyba że na wyjazd uzyskał zgodę lekarza, który odpowiedzialny jest za proces leczenia pracownika.

Kinga Nastałek Fałowska
Radca prawny