Uchwała o dalszym istnieniu spółki z o.o. a odpowiedzialność członków zarządu za niezwołanie zgromadzenia wspólników w przedmiocie jej podjęcia

W sytuacji zaistnienia tzw. straty kwalifikowanej, tj. w przypadku gdy bilans spółki wykaże stratę przewyższającą sumę kapitałów zapasowego i rezerwowych oraz połowę kapitału zakładowego, zarząd jest obowiązany niezwłocznie zwołać zgromadzenie wspólników w celu powzięcia uchwały dotyczącej dalszego istnienia spółki.

Mimo że powyższy obowiązek wprost wypływa z treści art. 233 § 1 k.s.h., członkowie zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością często o nim zapominają lub wręcz ignorują jego istnienie, nie zdając sobie nierzadko sprawy z ciężaru konsekwencji płynących z takiego zaniechania.

Jeżeli zarząd posiada informacje o złej kondycji finansowej spółki, której rozmiary można rozpatrywać w kategoriach straty w rozumieniu art. 233 § 1 k.s.h., jego członkowie w pierwszej kolejności powinni zadecydować o sporządzeniu bilansu (ad hoc) dla potwierdzenia lub wykluczenia ww. okoliczności. Informację o istnieniu przesłanek do podjęcia uchwały o dalszym istnieniu spółki zarząd może również uzyskać po sporządzeniu bilansu rocznego, stanowiącego element sprawozdania finansowego lub na skutek sporządzenia bilansu przez biegłego rewidenta wyznaczonego przez sąd rejestrowy na żądanie wspólnika lub wspólników reprezentujących co najmniej jedną dziesiątą kapitału zakładowego – w wyniku realizacji uprawnienia mniejszości do działania w spółce w ramach procedury kontrolnej – zgodnie z art. 223-225 k.s.h.

W sytuacji, gdy którykolwiek ze wspomnianych bilansów wykaże stratę kwalifikowaną, zarząd, nie czekając na termin najwyższego zwyczajnego zgromadzenia wspólników, zobowiązany jest zwołać (przy zachowaniu wszelkich właściwych procedur) zgromadzenie nadzwyczajne, którego celem będzie podjęcie przez wspólników decyzji o dalszych losach spółki, tj. jej istnieniu i wdrożeniu programu naprawczego bądź rozwiązaniu spółki, a nawet o wniesieniu wniosku o upadłość. Wystarczające w tym zakresie jest podejmowanie uchwał bezwzględną większością głosów. Celem doprowadzania do sanacji spółki wspólnicy mogą m.in. zadecydować o zmianach organizacyjnych, statutowych, kadrowych, dokapitalizowaniu spółki, a nawet przekształceniu w inną formę prawną czy połączeniu z inną spółką. W związku z podejmowaniem niektórych z ww. uchwał wspólników niezbędne może okazać się ich protokołowanie przez notariusza, dlatego członkowie zarządu winni rozważyć jego ewentualne zaproszenie do wzięcia udziału w zgromadzeniu.

Za zaniechanie zwołania zgromadzenia wspólników skutkujące naruszeniem art. 233 § 1 członkowie zarządu mogą zostać pociągnięci do odpowiedzialności. Zgodnie z art. 594 § 1 pkt 3 k.s.h. za niezwołanie zgromadzenia wspólników w sytuacji, gdy jest to konieczne, osoba do tego obowiązana podlega grzywnie do 20.000 złotych. Nie jest to jednak jedyna sankcja. Członkowie zarządu mogą ponieść odpowiedzialność wobec spółki na podstawie art. 293 k.s.h. za szkodę wyrządzoną zaniechaniem sprzecznym z prawem (czyli obowiązkiem płynącym z art. 233 § 1 k.s.h.). Może się również zdarzyć, że bezczynność członków zarządu w ww. temacie będzie skutkować pozbawieniem pełnionej dotąd funkcji.

Najbardziej realną sankcją za bagatelizowanie niebezpiecznie wysokiej straty w bilansie spółki, nawet pomimo zwołania zgromadzenia wspólników celem podjęcia uchwały o dalszym istnieniu spółki, wydaje się jednak poniesienie przez członków zarządu odpowiedzialności na podstawie art. 299 k.s.h. W sytuacji gdy zachodzą przesłanki do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości spółki, a ewentualne działania sanacyjne wspólników spisane są na niepowodzenie, członkowie zarządu co do zasady poniosą odpowiedzialność za zobowiązania spółki. Kluczowe w tym zakresie jest stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w uzasadnieniu wyroku z dnia 19 grudnia 2013 roku, wydanym w sprawie o sygn. akt II UK 196/13, zgodnie z którym „Obowiązek zwołania zgromadzenia wspólników przewidziany w art. 233 k.s.h. nie wyłącza ani nie zastępuje ciążącego na zarządcach obowiązku zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości i nie ogranicza zarządu w jego prawie reprezentacji spółki w zakresie zgłoszenia takiego wniosku”.

Kinga Nastałek-Fałowska
Radca prawny