Ubezpieczenie przedsiębiorcy od przestoju wynikającego z choroby lub wypadku, a koszty uzyskania przychodu

Towarzystwa ubezpieczeniowe oferują przedsiębiorcom prowadzącym jednoosobową działalność gospodarczą tzw. ubezpieczenia od przestoju wywołanego chorobą lub wypadkiem.

W ramach tego rodzaju ubezpieczenia przedsiębiorcy mogą liczyć na wypłatę stosownego odszkodowania w sytuacji, gdy z uwagi na chorobę lub wypadek czasowo nie mają możliwości prowadzenia działalności, a tym samym zarobkowania. Jest to korzystane rozwiązanie, albowiem pozwala przedsiębiorcom na zrekompensowanie utraconych zarobków, w tym pozwala na regulowanie bieżących należności, np. w zakresie składek na ZUS oraz zobowiązań w stosunku do kontrahentów.

Naturalne i zasadne jest, iż koszty składek na wspomniane ubezpieczenie zaliczane są przez przedsiębiorców w poczet kosztów uzyskania przychodów. Jest to możliwe dzięki szerokiej definicji kosztów uzyskania przychodów, o której mowa w przepisach ustawy z dnia 16 lipca 1991 roku o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Zgodnie z regulacją art. 22 wspomnianej ustawy, za koszt uzyskania przychodów uznaje się miedzy innymi koszt poniesiony w celu zachowania źródła przychodów. Na gruncie tej definicji nie powinno budzić wątpliwości, iż koszt związany ze wspomnianym ubezpieczeniem ma na celu zachowanie źródeł przychodu, chodzi bowiem o możliwość kontynuowania działalności po zakończeniu choroby, bez uszczerbku finansowego dla prowadzonego przedsiębiorstwa.

Jednakże niejednokrotnie zdarza się, że organy kontroli skarbowej kwestionują praktykę polegającą na zaliczaniu składek ubezpieczeniowych do kosztów uzyskania przychodów. Argumentacja kontrolujących sprowadza się do stwierdzenia, że wspomniane ubezpieczenia nie są obowiązkowe, mają charakter osobisty, a ponadto przedsiębiorcy otrzymują od ubezpieczycieli odszkodowania, które nie są ekonomicznie uzasadnione.

Jakkolwiek można zgodzić się z poglądem urzędników skarbowych, że osobisty charakter mają klasyczne polisy w zakresie ubezpieczeń na życie, to jednak charakteru takiego nie mają polisy związane z przestojem wynikającym z choroby lub wypadku.

W tej sytuacji mamy bowiem do czynienia ze ścisłym związkiem pomiędzy polisą, a prowadzoną działalność gospodarczą. Celem ubezpieczenia jest zapewnienie możliwości kontynuowania działalności gospodarczej po zakończeniu choroby (zakończeniu leczenia po wypadku). W skrajnych przypadkach (np. w przypadku długotrwałej choroby), brak odszkodowania mógłby doprowadzić do utraty płynności finansowej przedsiębiorcy, a w rezultacie do konieczności ogłoszenia jego upadłości.

Z punktu widzenia podatkowego bez znaczenia pozostaje okoliczność, że wspomniane ubezpieczenia nie są obowiązkowe. O możliwości zaliczenia w poczet kosztów w żadnym wypadku nie przesądza, czy wydatki mają obowiązkowy, czy też dobrowolny charakter. 

  Za nietrafny należy uznać również argument, że odszkodowanie wypłacane przedsiębiorcy nie jest uzasadnione ekonomicznie. Skoro przedsiębiorca uiszcza składki i dochodzi do aktualizacji zdarzenia uzasadniającego wypłatę odszkodowania, ubezpieczenie jest uzasadnione ekonomicznie.

Jeżeli strony umowy ubezpieczenia na zasadzie swobody kontraktowania zawierają umowę przewidującą wzajemne świadczenia (składka, odszkodowanie), niewątpliwie mamy do czynienia z uzasadnieniem ekonomicznym.

Piotr Stolarczyk
Radca prawny