Przedawnienie roszczeń z tytułu przewozów międzynarodowych

Konwencja o umowie międzynarodowego przewozu drogowego towarów (CMR), sporządzona w Genewie w dniu 19 maja 1956 roku, jest aktem prawnym, który z założenia w sposób kompleksowy reguluje kwestie związane z transportem międzynarodowym, w tym również aspekty przedawnienia roszczeń.

Warto podkreślić, iż Polska ratyfikowała konwencję CMR  w 1962 roku, a zatem winna być stosowana również w naszym kraju z pierwszeństwem przed przepisami krajowymi.

Zgodnie z art. 32 ust. 1 konwencji roszczenia, które mogą wynikać z przewozów podlegających jej regulacjom przedawniają się z upływem jednego roku, przy czym w zależności od okoliczności sprawy początek biegu przedawnienia następuje w różnych momentach.

Takie ogólne sformułowanie może w praktyce rodzić pewne wątpliwości w przedmiocie tego, które z roszczeń podlegają regulacjom konwencji. Jest to szczególnie istotne w kontekście roszczenia przewoźnika o zapłatę frachtu, jak również roszczeń odszkodowawczych.

Biorąc pod uwagę kompleksowy charakter konwencji, należy jednoznacznie opowiedzieć się za poglądem, zgodnie z którym zasady przedawnienia opisane w jej treści dotyczą wszelkich roszczeń, tj. zarówno przysługujących przewoźnikowi, jak i nadawcy/odbiorcy towaru. Zgodnie między innymi z orzeczeniem Oberster Gerischtshof - Österreich z dnia 27 kwietnia 1987 roku, ETL 1988/1/193, konwencja CMR reguluje wszelkie kwestie dotyczące przedawnienia i wyłącza w tym zakresie stosowanie przepisów krajowych. Natomiast w wyroku z dnia 11 lutego 2000 roku Hage Raad der Nederlanden, ETL 2000/3/381, stwierdzono, iż art. 32 konwencji CMR nie ogranicza się wyłącznie do roszczeń o zapłatę przewoźnego, ale dotyczy również roszczeń odszkodowawczych oraz innych mogących mieć związek z transportem międzynarodowym.

Całościowa regulacja kwestii związanych z przedawnieniem roszczeń sprawia, iż w przedmiotowym zakresie nie znajdują zastosowania przepisy krajowe. Wynika to z regulacji art. 1 ust. 3 ustawy z dnia 15 listopada 1984 roku prawo przewozowe, zgodnie z którym przepisy krajowe znajdują zastosowanie jedynie wówczas, gdy określone zagadanie nie zostało w ogóle uregulowane przez przepisy konwencji CMR, albo też gdy w zakresie danego zagadnienia konwencja odsyła do prawa krajowego. Powyższe znajduje potwierdzenie między innymi w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 5 grudnia 2003 roku, wydanego w sprawie o sygn. akt IV CK 264/02.

Stosowanie przepisów konwencji CMR z pierwszeństwem przed przepisami krajowymi może okazać się korzystne w aspekcie wydłużonego, nieznanego prawu krajowemu trzyletniego okresu przedawnienia roszczeń związanych z transportem. Zgodnie z art. 32 ust. 1 Konwencji w przypadku złego zamiaru lub niedbalstwa termin przedawnienia wynosi 3 lata. Jeżeli zatem w toku postępowania dowodowego prowadzonego przez sąd krajowy uda się wykazać, że dłużnik działał w złym zamiarze, wówczas można skorzystać z dobrodziejstwa tego przepisu.

 
Piotr Stolarczyk
Radca prawny