„Ostatnia” umowa o pracę a zasiłek dla bezrobotnych

Zasady nabywania prawa do zasiłku dla bezrobotnych określają przepisy rozdziału 15 (art. 71-83) ustawy z  dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (dalej jako „ustawa”).

Zgodnie z art. 71 ust. 1 pkt 2 lit. a ustawy prawo do zasiłku przysługuje bezrobotnemu, jeżeli w okresie 18 miesięcy bezpośrednio poprzedzających dzień zarejestrowania w powiatowym urzędzie pracy łącznie przez co najmniej 365 dni był zatrudniony i osiągnął wynagrodzenie w kwocie co najmniej minimalnego wynagrodzenia za pracę, od którego istnieje obowiązek opłacania składki na Fundusz Pracy, z zastrzeżeniem art. 104a-105 ustawy.

Jeżeli jednak w okresie 6 miesięcy przed zarejestrowaniem w powiatowym urzędzie pracy pracownik rozwiązał stosunek pracy lub stosunek służbowy za wypowiedzeniem albo na mocy porozumienia stron, to będzie on pozbawiony prawa do zasiłku przez pierwsze 90 dni od dnia zarejestrowania się w urzędzie. Po tym okresie bezrobotny będzie uprawniony do otrzymania zasiłku na zasadach ogólnych (art. 75 ust. 1 pkt 2 w zw. z art. 75 ust. 2 pkt 2 ustawy), z tym że generalny okres pobierania zasiłku ulega w takim wypadku zmniejszeniu o okres nieprzysługiwania zasiłku (art. 73 ust. 4 ustawy).

Powyższe nie odnosi się jednak do sytuacji, w której rozwiązanie stosunku pracy za porozumieniem następuje z powodu  upadłości, likwidacji pracodawcy lub zmniejszenia zatrudnienia z przyczyn dotyczących zakładu pracy, lub też nastąpiło z powodu zmiany miejsca zamieszkania, a także w sytuacji rozwiązania przez pracownika umowy bez wypowiedzenia w razie ciężkiego naruszenia przez pracodawcę obowiązków wobec pracownika.

Analiza powyższych przepisów nasuwa wątpliwości w sytuacji, gdy pracownik zatrudniony u dwóch różnych podmiotów na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony i na czas określony rozwiązuje bezterminowy stosunek pracy za porozumieniem stron, zaś umowa terminowa ulega rozwiązaniu później z powodu upływu okresu czasu na jaki została zawarta. Czy późniejsze rozwiązanie umowy na czas określony jako ostatniej umowy o pracę ma wpływ na uprawnienie osoby bezrobotnej do skorzystania z zasiłku?

Na pierwszy rzut oka mogłoby się bowiem wydawać, że fakt zawarcia porozumienia rozwiązującego umowę bezterminową nie będzie wpływał na uprawnienia do zasiłku, gdyż istniał jednocześnie drugi stosunek prawny, którego rozwiązanie nastąpiło później i to z przyczyn obiektywnych (upływ czasu).

Należy jednak wskazać, że wykładnia gramatyczna art. 75 ust. 1 pkt ustawy w sposób jednoznaczny wskazuje, iż osobie bezrobotnej nie przysługuje prawo do zasiłku, jeśli w terminie 6 miesięcy przed rejestracją w urzędzie doszło do rozwiązania stosunku pracy za wypowiedzeniem pracownika lub za porozumieniem. W badanym kontekście tego typu dobrowolne działanie pracownika jest negatywnie oceniane przez ustawodawcę, gdyż pracownik w ten sposób dobrowolnie pozbawia się źródeł zarobkowania. Tym samym bez znaczenia jest fakt pozostawania w drugim stosunku zatrudnienia i jego rozwiązania poprzez upływ czasu, na jaki umowa była zawarta jednocześnie lub też nawet później niż bezterminowa umowa o pracę. Wystarczające jest, aby w sześciomiesięcznym terminie poprzedzającym rejestrację w urzędzie doszło do rozwiązania jakiegokolwiek innego stosunku pracy. Organ administracji publicznej odmawia wtedy przyznania prawa do zasiłku w pierwszych 90 dniach po zarejestrowaniu.

Zbieżne z powyższym stanowisko zaprezentował Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z dnia 23 marca 2011 roku (sygn. II SA/Wa 237/2011), gdzie wskazano, że przepis art. 75 ust. 1 pkt 2 nie ustanawia czasowego 6 miesięcznego ograniczenia tylko do ostatniej umowy o pracę. Gdyby ustawodawca przewidywał taką sytuację, to niewątpliwie posłużyłby się sformułowaniem „rozwiązał ostatni stosunek pracy”.

Sąd zwraca wprawdzie uwagę, że wykładania celowościowa badanego przepisu mogłaby sugerować, iż chodzi przede wszystkim o ostatnią umowę o pracę, jednak tego typu argumentacja nie może znaleźć zastosowania do w sytuacji, gdy pracownik rozwiązując umowę za porozumieniem stron, miał świadomość, że także umowa terminowa ulegnie rozwiązaniu. Bez znaczenia jest przy tym chęć pracownika do kontynuowania zatrudnienia poprzez zawarcie kolejnej umowy o pracę na czas określony. Generalną zasadą jest bowiem definitywny charakter umów terminowych i pracownik zawierając porozumienie rozwiązujące bezterminowy stosunek pracy winien mieć to na uwadze. W takim bowiem wypadku pracownik miał bowiem realny wpływ na kształtowanie przebiegu zatrudnienia w okresie poprzedzającym rejestrację w urzędzie pracy, co przekłada się na brak prawa do zasiłku przez okres 90 dni od rejestracji.

Mateusz Kierok    
Aplikant radcowski