Obowiązek sprzedającego w zakresie wykazania nieprawidłowości używania towaru

Do Rejestru Klauzul Niedozwolonych prowadzonego przez Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK) pod nr 6043 została wpisana klauzula, zgodnie z którą sprzedawca nie może odmówić uwzględnienia reklamacji, opierając się wyłącznie na własnym przeświadczeniu, że towar był niewłaściwie używany.

Na powyższe wskazał Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów w wyroku z dnia 12 lutego 2015 roku, wydanym w sprawie o sygn. akt XVII AmC 6186/13. Sąd orzekł, że zastrzeżenie sprzedawcy, zgodnie z którym „Wszelkie zarysowania, odbarwienia, czy tym podobne uszkodzenia mechaniczne, których wystąpienie mogłoby sugerować niewłaściwe obchodzenie się z towarem spowodują nieuznanie roszczenia” – jest niezgodne z przepisami kodeksu cywilnego o rękojmi za wady w odniesieniu do sprzedaży konsumenckiej.

Oznacza to, że sprzedawca nie posiada uprawnienia do orzekania o przyczynie powstania wady sprzedanej rzeczy. Nie uprawniają go do tego ani przepisy obowiązującego prawa, ani ewentualne wyłączenie odpowiedzialności sprzedającego dokonane uprzednio przez konsumenta. Chcąc odmówić uwzględnienia reklamacji, sprzedawca powinien zatem dążyć do udowodnienia, że uszkodzenie mechaniczne nastąpiło na skutek nieprawidłowego użytkowania sprzedanego towaru. W tym celu sprzedawca powinien przedstawić ekspertyzę kompetentnego rzeczoznawcy, np. opinię producenta wadliwego towaru, która jednoznacznie potwierdziłaby jego stanowisko.

Warto wskazać, że kupujący korzysta w powyższym zakresie z domniemania istnienia wady w momencie zakupu towaru, a jedyną okolicznością skutkującą ustawowym zwolnieniem sprzedawcy od odpowiedzialności z tytułu rękojmi, a w istocie – wyłączającą samo powstanie tej odpowiedzialności – jest znajomość wady przez kupującego (art. 557 § 1 k.c.), sporadycznie zaś okoliczności wskazane w przepisach szczególnych (art. 558 § 1 k.c.).

To na sprzedającym spoczywa zatem ciężar udowodnienia, że wada nie wynika z substancji sprzedanego towaru i nie występowała ona w chwili sprzedaży. Oznacza to, że sprzedający co do zasady obowiązany jest uwzględnić zgłoszoną reklamację, zaś ewentualne wątpliwości powinien zawsze rozstrzygnąć na korzyść kupującego. Subiektywne przekonanie sprzedającego o nieprawidłowym użytkowaniu towaru nie może zatem stanowić przyczyny odmowy uwzględnienia reklamacji. Ujawnione szkody mogą bowiem okazać się skutkiem wadliwości użytego materiału, która to okoliczność kwalifikuje zgłoszenie do uwzględnienia. Sprzedający powinien zatem szczegółowo badać przesłany do reklamacji towar oraz w razie odmowy uwzględnienia reklamacji korzystać z opinii kompetentnego podmiotu.

Mając powyższe na uwadze, sprzedający nie może zarówno odmówić uwzględnienia reklamacji w oparciu o własne przeświadczenie, że towar był niewłaściwie użytkowany, jak również nie może tworzyć zapisów, których treść przyznawałaby mu prawo do arbitralnego rozstrzygania o odmowie dokonania naprawy w ramach rękojmi za wady sprzedanego towaru. Kupujący powinien mieć przy tym świadomość, że w toku odwoławczym może skorzystać z pomocy Miejskiego Rzecznika Praw Konsumenta właściwego ze względu na miejsce jego zamieszkania lub wystąpić z roszczeniem cywilnym na drogę postępowania sądowego.

Kinga Nastałek-Fałowska
Radca prawny