Kontrola zwolnień lekarskich przez ZUS w kontekście prawa do zasiłku chorobowego

Zakład Ubezpieczeń Społecznych posiada szereg uprawnień kontrolnych w stosunku do ubezpieczonych. Jednym z przykładów jest możliwość kontroli zwolnień lekarskich pracowników i kwestionowanie zasadności wypłacanych im zasiłków chorobowych.

Według danych ZUS kwota zasiłków chorobowych zakwestionowanych w samym tylko 2013 roku wyniosła 21 milionów złotych.

Zgodnie z regulacjami ustawy z dnia 25 czerwca 1999 roku o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa kontrola sposobu korzystania ze zwolnień lekarskich prowadzona jest z inicjatywy ZUS, niemniej pracodawcy są uprawnieni do wystąpienia do ZUS z wnioskiem o wszczęcie stosownego postępowania. Dzieje się tak wówczas, gdy po stronie pracodawców powstają wątpliwości odnośnie tego, czy pracownicy korzystają ze zwolnień lekarskich zgodnie z ich przeznaczeniem.

Z kolei kontrola zasadności orzeczeń lekarskich dokonywana jest przez lekarzy orzeczników ZUS.

Warto wspomnieć, że również pracodawcy mają prawo sami sprawdzić pracowników przebywających na zwolnieniach lekarskich. W takim wypadku upoważniona przez pracodawcę osoba udaje się do miejsca zamieszkania pracownika korzystającego ze zwolnienia, a z wizyty winna zostać spisana stosowna notatka.

Należy pamiętać, że korzystanie ze zwolnienia lekarskiego niezgodnie z jego przeznaczeniem grozi utratą prawo do zasiłku chorobowego za cały okres zwolnienia.

25 lutego 2014 roku Trybunał Konstytucyjny wydał wyrok w sprawie o sygn. akt SK 18/13, w którym stwierdził, iż kontrola sposobu korzystania ze zwolnień lekarskich oraz pozbawienie ubezpieczonych prawa do świadczeń w przypadku, gdy zwolnienia te są wykorzystywane dla celów wykonywania pracy zarobkowej, stanowi działanie zgodne z przepisami Konstytucji z dnia 2 kwietnia 1997 roku. Zdaniem Trybunału brak jest podstaw do alimentowania tych osób, które pomimo przebywania na zwolnieniu lekarskim i pobierania z tego tytułu zasiłku chorobowego, świadczą pracę, uzyskując z tego tytułu przychody.

Piotr Stolarczyk
Radca prawny