Dysponowanie przez pracodawcę wizerunkiem pracownika

Wśród praktyków i przedstawicieli doktryny brak jest jednolitego stanowiska w zakresie dopuszczalności wykorzystania przez pracodawcę wizerunku pracownika. W szczególności istnieją rozbieżności odnośnie swobodnego (bez zgody pracownika) korzystania przez pracodawców z wizerunku pracownika dla celów wewnętrznych związanych z komunikacją i zarządzaniem procesami pracy.

Analizę dopuszczalności korzystania przez pracodawcę z wizerunku pracownika np. poprzez umieszczanie jego zdjęcia na identyfikatorach, folderach, stronach internetowych, w intranecie,  programach pocztowych etc. należy rozpocząć od ustalenia, czym jest wizerunek pracownika i jaki jest zakres jego ochrony.

Niewątpliwie wizerunek człowieka jest jego dobrem osobistym, objętym ochroną na podstawie przepisów kodeksu cywilnego, którego art. 23 wprost wskazuje, że dobra osobiste człowieka, jak w szczególności zdrowie, wolność, cześć, swoboda sumienia, nazwisko lub pseudonim, wizerunek, tajemnica korespondencji, nietykalność mieszkania, twórczość naukowa, artystyczna, wynalazcza i racjonalizatorska, pozostają pod ochroną prawa cywilnego niezależnie od ochrony przewidzianej w innych przepisach.

Ponadto wizerunek stanowi jedną z danych osobowych, bowiem w rozumieniu ustawy o ochronie danych osobowych za dane osobowe uważa się wszelkie informacje dotyczące zidentyfikowanej lub możliwej do zidentyfikowania osoby fizycznej.  Osobą możliwą do zidentyfikowania jest osoba, której tożsamość można określić bezpośrednio lub pośrednio, w szczególności przez powołanie się na numer identyfikacyjny albo jeden lub kilka specyficznych czynników określających jej cechy fizyczne, fizjologiczne, umysłowe, ekonomiczne, kulturowe lub społeczne.

W tym kontekście należy podkreślić, że wizerunek (zdjęcie pracownika) nie mieści się we wskazanym w art. 22¹ Kodeksu pracy katalogu danych osobowych, których może żądać pracodawca od kandydata do pracy lub pracownika.

Kodeks pracy nie stanowi zatem podstawy prawnej do dysponowania wizerunkiem i przetwarzania przez pracodawcę  danymi osobowymi pracownika w tym zakresie.

Podstawą taką może być art. 23 ust. 1 pkt 1 ustawy o ochronie danych osobowych, zgodnie z którym przetwarzanie danych osobowych możliwe wtedy, gdy osoba, której dane dotyczą, wyrazi na to zgodę, chyba że chodzi o usunięcie dotyczących jej danych.

Wyjątkowo pracodawca może wykorzystać wizerunek pracownika z uwagi na szczególny charakter pracy lub wykonywanego przez pracownika zawodu. W takim wypadku podstawą prawną będzie art. 23 ust. 1 pkt 5 ww. ustawy, który stanowi, że przetwarzanie danych osobowych jest możliwe, gdy jest to niezbędne dla wypełnienia prawnie usprawiedliwionych celów realizowanych przez administratorów danych albo odbiorców danych, a przetwarzanie nie narusza praw i wolności osoby, której dane dotyczą.

Warto wskazać, że wizerunek pracownika objęty jest również ochroną prawnoautorską. Zgodnie z art. 81 ust. 1 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych rozpowszechnianie wizerunku wymaga zezwolenia osoby na nim przedstawionej.

Biorąc pod uwagę rodzaj i zakres ochrony wizerunku, pracodawcy powinni uzyskać zgodę pracowników na wykorzystanie ich wizerunku, przy czym dla pełnego zabezpieczenia interesów zgoda ta powinna być wyrażona na piśmie.

Anna Rogowska
Radca prawny