Przedawnienie opłat za abonament rtv

W Polsce istnieje obowiązek uiszczania opłaty abonamentowej za korzystanie z odbiorników radiowych i telewizyjnych, co reguluje ustawa z dnia 21 kwietnia 2005 r. o opłatach abonamentowych (Dz. U. 2005 r. Nr 85 poz. 728). Opłaty mają na celu realizację przez jednostki publicznej radiofonii i telewizji szeroko pojętej misji publicznej.

Jak przyjmuje się w ugruntowanym orzecznictwie tego typu należność jest daniną publiczną 
o przymusowym, bezzwrotnym charakterze. Obowiązek jej ponoszenia powstaje z mocy prawa (por. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z dnia 30 lipca 2012 r. I SA/Gl 210/2012) z chwilą rejestracji odbiornika radiofonicznego i telewizyjnego w placówce Poczty Polskiej. Do płacenia abonamentu obligują przepisy ustawy z 2005 r. pod rygorem nałożenia kary administracyjnej (w wysokości trzydziestokrotności miesięcznej opłaty abonamentowej).

Warto podkreślić, że wprawdzie opłata abonamentowa pobierana jest tyko za używanie odbiorników, jednak ustawodawca kreuje w art. 2 ust. 3 ustawy o opłatach abonamentowych domniemanie, że każdy, kto posiada odbiornik będący w stanie umożliwiającym natychmiastowy odbiór programu (radio lub telewizor), używa tych urządzeń. Wykazanie, że jest inaczej, ciąży na zainteresowanym podmiocie.

Zatem każdy podmiot posiadający odbiornik winien co do zasady uiścić stosowną opłatę, rtv. Abonament należy uiszczać do 25 dnia miesiąca, za który opłata jest należna (pierwszy dzień miesiąca następujący po dniu rejestracji odbiornika).

Opłaty abonamentowe ulegają przedawnieniu na zasadach przewidzianych w rozdziale 8 działu III ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku – Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. 2012 r. poz. 749) stosowanych odpowiednio, a zatem z upływem 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności podatku. Warto zwrócić uwagę, że w obrocie gospodarczym podnoszone są głosy co do krótszego terminu przedawnienia, co pozwoliłoby uniknąć potencjalnej egzekucji za zaległe opłaty. Zwolennicy tego poglądu utrzymują, że uregulowanie z art. 7 ust. 4 ustawy o opłatach abonamentowych przewidujące odesłanie do przepisów powołanego rozdziału Ordynacji, winno być stosowane tylko względem odsetek za opóźnienie, nie zaś do należności głównej – comiesięcznej stawki opłaty abonamentowej. Skoro tak, to wobec niej powinny znaleźć zastosowanie regulacje dotyczące przedawnienia należności cywilnoprawnych, a to art. 118 Kodeksu cywilnego, który przewiduje trzyletni termin przedawnienia dla świadczeń okresowych (np. odsetek).

Takie przyjęcie wydaje się jednak nietrafne. Wprawdzie ustawodawca w art. 7 ust. 4 ustawy o opłatach abonamentowych rtv wprost odniósł się do stosowania przywołanych przepisów Ordynacji jedynie względem odsetek za opóźnienie w regulowaniu opłat. Przy formułowaniu tego typu tez nie można jednak zapominać o charakterze opłat abonamentowych, które są daniną publiczną. Trudno zatem szukać zbieżnej regulacji prawnej do stosowania w drodze analogii w przepisach Kodeksu cywilnego regulujących całkowicie odmienną - cywilnoprawną sferę obrotu gospodarczego. Co więcej, zgodnie z art. 7 ust. 8 i 9 ustawy o opłatach rtv abonament (przynajmniej w połowie – art. 7 ust. 9 ustawy) stanowi należność budżetu państwa. W takiej sytuacji zastosowanie winien znaleźć art. 2 § 2 Ordynacji, przewidujący, że „jeżeli odrębne przepisy nie stanowią inaczej, przepisy działu III stosuje się również do opłat oraz niepodatkowych należności budżetu państwa (...)”.

Wskazując na powyższe, przyjęcie pięcioletniego okresu przedawnienia od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności opłaty abonamentowej, jest prawidłowym rozwiązaniem, co zostało także potwierdzone w dorobku orzeczniczym z tego zakresu (wyroku TK z dnia 16 marca 2010 r. K 24/2008, wyrok WSA w Gliwicach z dnia 30 lipca 2012 r. I SA/Gl 210/2012, wyroku WSA w Warszawie z dnia 4 sierpnia 2009 r. III SA/Wa 866/2009).

Mateusz Kierok
Aplikant radcowski