Mediacja pozasądowa – przerwanie biegu przedawnienia

Dla większości osób mediacja jest próbą ugodowego zakończenia sporów zawisłych przed sądem, do której strony kierowane są przez sąd rozpatrujący daną sprawę.

Należy jednak pamiętać, że mediacja jest instytucją zdecydowanie szerszą, zaś jej nadrzędnym celem jest rozwiązanie konfliktu zaistniałego między różnymi podmiotami. Tenże konflikt może zamykać się w ramach sporu, który powstał lub dopiero powstanie przed sądem, lecz w zdecydowanej większości przypadków sięga głębiej, bowiem wynika ze sprzeczności wzajemnych relacji, odmiennym wartościowaniu stron, a zatem dotyka niejednokrotnie sfery niematerialnej.

W powyższym kontekście mediacja może stać się remedium na załagodzenie, a nawet uśmierzenie szeroko pojętego konfliktu stron, który może przynieść obopólną satysfakcję stron z ugodowego rozstrzygnięcia już na etapie pozasądowym lub przedsądowym.

Oprócz powyższego, istotną kwestią jest daleko idący, materialnoprawny skutek wszczęcia postępowania mediacyjnego (na etapie pozasądowym) w sprawach cywilnych, przyjęty w polskim ustawodawstwie. Zgodnie z art. 123 § 1 pkt 3 Kc, wszczęcie postepowania mediacyjnego przerywa bieg przedawnienia roszczeń cywilnych. Co oczywiste, tylko prawidłowe wszczęcie mediacji przyniesie pożądany skutek. Mediacja pozasądowa może zostać zainicjowana przez strony w ten sposób, że zostanie zawarta umowa o mediację lub odpowiednia klauzula mediacyjna w treści innej umowy łączącej strony.

Alternatywnym rozwiązaniem jest sporządzenie wniosku o przeprowadzenie mediacji, przy zachowaniu ustawowych wymogów jakie winno spełniać tego typu pismo, zawartych w art. 183⁷ Kpc. Odpis prawidłowo sporządzonego wniosku winien zostać skierowany do drugiej strony konfliktu, zaś oryginał pisma przedłożony mediatorowi wraz z dowodem doręczenia odpisu wniosku oponentowi.

Powyższe spowoduje wszczęcie postępowania mediacyjnego, a zatem przerwie także bieg terminu przedawnienia z chwilą doręczenia wniosku mediatorowi (art. 183⁶ § 1 Kpc), z zastrzeżeniem wyjątków zawartych w art. 183⁶ § 2 Kpc, tj.:

1) stały mediator, w terminie tygodnia od dnia doręczenia mu wniosku o przeprowadzenie mediacji, odmówi przeprowadzenia mediacji;

2) strony zawarły umowę o mediację, w której wskazano jako mediatora osobę niebędącą stałym mediatorem, a osoba ta, w terminie tygodnia od dnia doręczenia jej wniosku o przeprowadzenie mediacji, odmówi przeprowadzenia mediacji;

3) strony zawarły umowę o mediację bez wskazania mediatora i osoba, do której strona zwróciła się o przeprowadzenie mediacji, w terminie tygodnia od dnia doręczenia jej wniosku o przeprowadzenie mediacji, nie wyrazi zgody na przeprowadzenie mediacji albo druga strona w terminie tygodnia nie wyrazi zgody na osobę mediatora;

4) strony nie zawarły umowy o mediację, a druga strona nie wyrazi zgody na mediację.

Dla osiągnięcia wskazanego skutku materialnoprawnego – przerwania biegu terminu przedawnienia dochodzi zatem przy zrealizowaniu wymóg formalnych sporządzenia, doręczenia wniosku i o ile druga strona konfliktu udzieli zgody na jej przeprowadzenie (osobę mediatora). To ostatnie może nastąpić już na etapie formułowania umowy o mediację (odpowiednio klauzuli mediacyjnej) lub później, nawet konkludentnie, poprzez przystąpienie strony do mediacji.

Należy opowiedzieć się za prezentowanym w doktrynie poglądem, zgodnie z którym cofnięcie uprzednio wyrażonej zgody na osobę mediatora, udzielonej w umowie o mediację lub umowie głównej zawierającej klauzulę mediacyjną, jednak z uchybieniem tygodniowego terminu, spowoduje wszczęcie postępowania, a zatem i przerwanie biegu terminu przedawnienia, jednakże dalsze prowadzenie postępowania mediacyjnego wobec braku woli jednej ze stron nie będzie możliwe.

Analogiczna sytuacja zaistnieje w przypadku, gdy druga strona konfliktu przystąpi do mediacji (nawet konkludentnie) po czym wycofa się z dalszych rozmów. W takim wypadku zrealizuje się skutek materialnoprawny przerwania biegu terminu przedawnienia, przy braku możliwości zawarcia ugody pozasądowej.

Mateusz Kierok
Aplikant radcowski